ya
1. ünlem, Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz"Of ya, yine mi ödev! - "
2. Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya
3. Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz"Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım? - "
4. Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz"O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar. - "
5. Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz"Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen? - "
6. Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz"Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal"
7. Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz"Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya. - "
8. Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz"Biz de gelelim mi? -Gelin ya. - "
9. bağlaç, Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz"Ya, bu adam kim? - "
10. Bazı çekimli fiillerden sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz"Yediydin ya. Oturmuşum ya. Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya. - "
11. Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz"Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal"
12. Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz"Biz de gelelim mi? -Gelin ya. - "
13. ünlem, ► evet"Seninle gelmemi ister misin? -Ya, ne kadar iyi olur. - "
14. ünlem, “Ey, hey” anlamlarında bir seslenme sözü"Yürü ya mübarek! - "
15. Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz"Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım? - "
16. Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde “hele, özellikle” anlamlarında kullanılan bir söz"O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar. - "
17. bağlaç, Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz"Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen? - "